Mặt trăng, người hàng xóm trên trời gần nhất của chúng ta, đã quyến rũ trí tưởng tượng của chúng ta và thúc đẩy sự sáng tạo của chúng ta trong nhiều thế kỷ. Đây là chủ đề thường xuyên trong nghệ thuật, văn học và khoa học, luôn được bao phủ trong sự bí ẩn. Tuy nhiên, chúng ta đã có những khám phá quan trọng về lịch sử địa chất phức tạp của mặt trăng , kéo dài hàng tỷ năm.
Nhờ chương trình không gian của Trung Quốc, chúng ta đang bắt đầu hiểu rõ hơn về lịch sử của mặt trăng. Cơ quan Quản lý Không gian Quốc gia Trung Quốc (CNSA) đã thực hiện một sứ mệnh mang tính đột phá vào năm 2018 với tàu thám hiểm Thường Nga-4. Đây là tàu vũ trụ đầu tiên hạ cánh xuống mặt xa của mặt trăng, thường được gọi là "mặt tối" của nó.
Trong những năm kể từ cuộc đổ bộ lịch sử, Thường Nga-4 đã miệt mài chụp những hình ảnh sống động về các hố va chạm trên Mặt Trăng trong khi trích xuất các mẫu khoáng sản vô giá. Những nỗ lực này đã làm sáng tỏ các cấu trúc được nhúng trong 1.000 feet trên cùng của bề mặt Mặt Trăng.
Đầu tháng này, thế giới nín thở chờ đợi khi những khám phá của Thường Nga-4 được công bố. Những phát hiện, được ghi chép tỉ mỉ trong Tạp chí Nghiên cứu Địa vật lý: Các hành tinh, cung cấp cái nhìn toàn cảnh về các lớp địa chất tạo nên 130 feet (40m) trên cùng của bề mặt Mặt Trăng. Bao gồm bụi, đất và đá nứt nẻ, các lớp này lưu giữ những câu chuyện về các sự kiện thảm khốc và cảnh quan đang phát triển.
Hố thiên thạch Daedalus ở phía xa của mặt trăng được nhìn thấy từ tàu vũ trụ Apollo 11. (Ảnh: NASA).
Một tiết lộ quan trọng từ phân tích của Thường Nga-4 là việc xác định một miệng hố, được hình thành do va chạm dữ dội của một vật thể lớn với mặt trăng. Khám phá mang tính đột phá này được đồng dẫn đầu bởi Jianqing Feng, một nhà nghiên cứu địa chất thiên văn nổi tiếng tại Viện Khoa học Hành tinh ở Tucson , Arizona.
Tiến sâu hơn, Feng và nhóm của ông đã phát hiện ra một loạt năm lớp dung nham mặt trăng riêng biệt. Dòng dung nham cổ xưa này, trải dài trên những vùng rộng lớn của cảnh quan, có niên đại hàng tỷ năm.
Nhưng mặt trăng hình thành như thế nào?
Các chuyên gia đều nhất trí rằng mặt trăng được hình thành cách đây khoảng 4,51 tỷ năm. Một sự kiện thảm khốc liên quan đến một vật thể có kích thước bằng sao Hỏa va chạm với Trái đất đã dẫn đến một mảnh vỡ tách ra, cuối cùng hợp nhất lại để tạo thành mặt trăng . 200 triệu năm sau đó chứng kiến mặt trăng non trẻ liên tục bị các mảnh vỡ không gian tấn công, khắc họa bề mặt của nó bằng vô số vết nứt.
Feng giải thích về giai đoạn này, vẽ ra sự tương đồng với Trái Đất. "Giống như hành tinh của chúng ta, lớp phủ của Mặt Trăng từng chứa các túi magma nóng chảy", ông lưu ý. Magma này, nắm bắt cơ hội do các vết nứt mới hình thành của Mặt Trăng tạo ra, đã chạm tới bề mặt trong các sự kiện núi lửa bùng nổ.
Tuy nhiên, dữ liệu của Thường Nga-4 lại cho thấy một mô hình kỳ lạ. Khi các lớp đá núi lửa tiến gần đến bề mặt của mặt trăng, chúng dần mỏng đi. Feng đã nhận xét một cách sâu sắc về phát hiện này: "[Mặt trăng] đang dần nguội đi và cạn kiệt hơi nước trong giai đoạn núi lửa sau này. Năng lượng của nó yếu dần theo thời gian."
Một niềm tin nổi bật trong cộng đồng khoa học là hoạt động núi lửa của mặt trăng đã ngừng lại từ một tỷ đến 100 triệu năm trước. Điều này khiến nhiều người gọi nó là "chết về mặt địa chất". Trái ngược với điều này, Feng và các nhà nghiên cứu đồng nghiệp của ông đưa ra giả thuyết về sự tồn tại của các hồ chứa magma ẩn sâu bên dưới lớp vỏ của mặt trăng .
Hành trình khám phá của Thường Nga-4 vẫn chưa kết thúc, và Feng lạc quan về tương lai. "Chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của kỷ nguyên lập bản đồ mặt trăng mang tính đột phá", ông bày tỏ, ám chỉ đến nhiều tiết lộ hơn nữa sắp tới.
Tàu thám hiểm và xe tự hành Thường Nga 4 trên mặt trăng. (Ảnh: CNSA).
Nỗ lực to lớn này của CNSA không chỉ mở rộng hiểu biết của chúng ta về mặt trăng mà còn là minh chứng cho sự tò mò, tính kiên trì và khát khao kiến thức không ngừng nghỉ của con người. Khi chúng ta nhìn lên bầu trời đêm, ánh sáng của mặt trăng có thể sáng hơn một chút, được sưởi ấm bởi những câu chuyện mà chúng ta chia sẻ với nó.
Sự thật về mặt tối của mặt trăng
Mặt tối của Mặt Trăng thường bị hiểu lầm. Thực ra, nó không tối, mà là mặt của Mặt Trăng không bao giờ hướng về Trái Đất. Điều này là do Mặt Trăng bị khóa thủy triều với Trái Đất, nghĩa là nó quay quanh trục của nó với cùng tốc độ quay quanh Trái Đất . Do đó, cùng một mặt của Mặt Trăng luôn hướng về Trái Đất.
Sau đây là một số sự thật về mặt tối của Mặt Trăng:
- Trên thực tế, nó không tối. Mặt tối của mặt trăng nhận được lượng ánh sáng mặt trời tương đương với mặt hướng về Trái đất.
- Nó có nhiều hố va chạm hơn so với mặt trăng hướng về Trái đất. Điều này là do mặt tối của mặt trăng không được bảo vệ bởi từ trường của Trái đất , giúp làm chệch hướng các thiên thạch và tiểu hành tinh.
- Mặt tối của Mặt Trăng là nơi có một số hố va chạm lớn, bao gồm lưu vực Nam Cực-Aitken, hố va chạm lớn nhất được biết đến trong Hệ Mặt Trời.
- Mặt tối của Mặt Trăng cũng là nơi có một số đặc điểm thú vị khác, chẳng hạn như Đại dương Bão tố, một đồng bằng tối lớn được tạo thành bởi các dòng dung nham cổ đại.
- Mặt tối của Mặt Trăng đã được một số tàu vũ trụ khám phá, bao gồm tàu thăm dò Luna của Liên Xô và chương trình Apollo của Mỹ.
Sau đây là một số thông tin bổ sung:
- Mặt tối của Mặt Trăng còn được gọi là mặt xa của Mặt Trăng, mặt ẩn của Mặt Trăng và mặt tránh xa của Mặt Trăng.
- Tàu vũ trụ đầu tiên chụp ảnh mặt tối của Mặt Trăng là tàu thăm dò Luna 3 của Liên Xô vào năm 1959.
- Những người đầu tiên nhìn thấy mặt tối của Mặt Trăng là phi hành đoàn của tàu Apollo 8 vào năm 1968.
- Mặt tối của mặt trăng đã là chủ đề của nhiều suy đoán và thuyết âm mưu trong nhiều năm. Một số người tin rằng đây là nơi có căn cứ bí mật của người ngoài hành tinh hoặc nền văn minh đã mất của con người . Tuy nhiên, không có bằng chứng khoa học nào hỗ trợ cho những tuyên bố này.
Theo Brighter Side
