Sử dụng Kính viễn vọng không gian James Webb của NASA, một nhóm nghiên cứu do Viện nghiên cứu Tây Nam (SwRI) đứng đầu đã xác định được một mặt trăng chưa từng được biết đến trước đây quay quanh sao Thiên Vương, mở rộng danh sách vệ tinh đã biết của hành tinh này lên 29. Phát hiện này được thực hiện trong quá trình quan sát của Webb vào ngày 2 tháng 2 năm 2025.
"Vật thể này được phát hiện trong một loạt 10 bức ảnh phơi sáng dài 40 phút được chụp bởi Camera cận hồng ngoại (NIRCam)", Maryame El Moutamid, nhà khoa học hàng đầu tại Ban Khoa học và Khám phá Hệ Mặt trời của SwRI có trụ sở tại Boulder, Colorado, cho biết. "Tuy là một mặt trăng nhỏ nhưng đây là một khám phá quan trọng, điều mà ngay cả tàu vũ trụ Voyager 2 của NASA cũng không nhìn thấy trong chuyến bay ngang qua gần 40 năm trước."
Hoạt ảnh tua nhanh thời gian này cho thấy mặt trăng mới được phát hiện của Sao Thiên Vương, được định danh là S/2025 U1, cũng như 13 trong số 28 mặt trăng khác đã biết quay quanh hành tinh này. Các quan sát của NIRCam (Camera cận hồng ngoại) thuộc Kính viễn vọng không gian James Webb của NASA được thực hiện trong khoảng 6 giờ vào ngày 2 tháng 2 năm 2025, theo chương trình ID 6379 (nhà nghiên cứu chính: M. El Moutamid). Hoạt ảnh bao gồm dữ liệu được chụp bằng bộ lọc F150W2 băng rộng của NIRCam, bộ lọc này truyền các bước sóng hồng ngoại từ khoảng 1,0 đến 2,4 micron. Do sự khác biệt lớn về độ sáng, hoạt ảnh là sự kết hợp của ba cách xử lý dữ liệu khác nhau, cho phép người xem thấy được các chi tiết trong bầu khí quyển hành tinh, các vành đai xung quanh và các mặt trăng quay quanh.NASA, ESA, CSA, STScI, M. El Moutamid (SwRI), M. Hedman (Đại học Idaho). Hoạt hình: J. DePasquale (STScI).
Vệ tinh mới được phát hiện ước tính có đường kính chỉ sáu dặm (10 km), giả định rằng nó có độ phản xạ (albedo) tương tự như các vệ tinh nhỏ khác của Sao Thiên Vương. Kích thước nhỏ bé đó có thể khiến nó trở nên vô hình đối với Voyager 2 và các kính viễn vọng khác.
Matthew Tiscareno thuộc Viện SETI ở Mountain View, California, một thành viên của nhóm nghiên cứu, cho biết: "Không hành tinh nào khác có nhiều vệ tinh vòng trong nhỏ như Sao Thiên Vương, và mối quan hệ phức tạp giữa chúng với các vành đai cho thấy một lịch sử hỗn loạn, làm mờ ranh giới giữa hệ thống vành đai và hệ thống vệ tinh. Hơn nữa, trăng non này nhỏ hơn và mờ hơn nhiều so với vệ tinh vòng trong nhỏ nhất đã được biết đến trước đây, khiến nhiều khả năng vẫn còn nhiều điều phức tạp hơn cần được khám phá."
Trăng mới là thành viên thứ 14 trong hệ thống phức tạp gồm các vệ tinh nhỏ quay quanh phía trong của các vệ tinh lớn nhất là Miranda, Ariel, Umbriel, Titania và Oberon. (Tất cả các vệ tinh của sao Thiên Vương đều được đặt tên theo các nhân vật trong tác phẩm của Shakespeare và Alexander Pope.)
"Nó nằm cách trung tâm Sao Thiên Vương khoảng 35.000 dặm (56.000 km), quay quanh mặt phẳng xích đạo của hành tinh, giữa quỹ đạo của Ophelia (nằm ngay bên ngoài hệ thống vành đai chính của Sao Thiên Vương) và Bianca", El Moutamid cho biết. "Quỹ đạo gần như tròn của nó cho thấy nó có thể được hình thành gần vị trí hiện tại."
Tên gọi cho mặt trăng mới được phát hiện sẽ cần được Liên minh Thiên văn Quốc tế (IAU) chấp thuận, đây là cơ quan có thẩm quyền hàng đầu trong việc đặt tên và chỉ định chính thức cho các thiên thể.
“Thông qua chương trình này và các chương trình khác , Webb đang cung cấp một góc nhìn mới về hệ mặt trời bên ngoài. Khám phá này là một phần của chương trình General Observer của Webb , cho phép các nhà khoa học trên toàn thế giới đề xuất các cuộc điều tra bằng cách sử dụng các thiết bị tiên tiến của kính viễn vọng. Độ phân giải cao và độ nhạy hồng ngoại của thiết bị NIRCam giúp nó đặc biệt thành thạo trong việc phát hiện các vật thể mờ, ở xa nằm ngoài tầm với của các đài quan sát trước đây”, El Moutamid cho biết. “Nhìn về tương lai, việc phát hiện ra mặt trăng này nhấn mạnh cách thiên văn học hiện đại tiếp tục phát huy di sản của các sứ mệnh như Voyager 2, đã bay qua Sao Thiên Vương vào ngày 24 tháng 1 năm 1986 và mang đến cho nhân loại cái nhìn cận cảnh đầu tiên về thế giới bí ẩn này. Giờ đây, gần bốn thập kỷ sau, Kính viễn vọng Không gian James Webb đang đẩy ranh giới đó đi xa hơn nữa.”
Nguồn: NASA
