Thiên thạch là những vật viên đá, nhỏ có quỹ đạo quay quanh mặt trời. Dù chúng quay quanh mặt trời giống các hành tinh, nhưng chúng nhỏ hơn các hành tinh rất nhiều.
Hình ảnh một thiên thạch được chụp bởi tàu vũ trụ Galileo của NASA.
Có rất nhiều thiên thạch trong hệ mặt trời của chúng ta. Hầu hết chúng tồn tại trong vành đai thiên thạch - một vùng nằm giữa quỹ đạo của Sao Hỏa và Sao Mộc.
Vành đai thiên thạch.
Thiên thạch cũng quay quanh các hành tinh khác. Chẳng hạn như, một số thiên thạch được tìm thấy nằm trong quỹ đạo của các hành tinh khác. Điều này có nghĩa là các thiên thạch này và các hành tinh cùng quỹ đạo quanh mặt trời. Trái Đất và một và hành tinh khác có các thiên thạch như thế này.
Các thiên thạch đến từ đâu?
Các thiên thạch bị sót lại từ sự hình thành của hệ mặt trời chúng ta. Hệ mặt trời của chúng ta bắt đầu hình thành từ khoảng 4,6 tỷ năm trước khi một khối khí lớn và bụi bị vỡ tan ra. Khi điều này xảy ra, phần lớn các vật chất rơi vào tâm của khối khí này và tạo nên mặt trời.
Một số bụi ngưng tụ lại trong khối khí này tạo thành các hành tinh. Các thiên thạch trong vành đai thiên thạch có cơ hội để sáp nhập với các hành tinh khác. Chúng là những phế phẩm còn tồn lại từ xa xưa đó khi các hành tinh được hình thành.
Tất cả các thiên thạch đều giống nhau?
Không phải thế! Vì các thiên thạch được hình thành tại các vị trí khác nhau, ở các khoảng cách khác nhau so với mặt trời nên không có hai thiên thạch nào giống nhau. Dưới đây là một vài phương diện khiến chúng khác nhau:
- Các thiên thạch đều không tròn như các hành tinh. Chúng có hình dạng lởm chởm và bất định.
- Một số thiên thạch có đường kính hàng trăm dặm nhưng nhiều thiên thạch chỉ nhỏ bằng hòn cuội.
- Phần đa các thiên thạch được tạo thành từ những loại đá khác nhau nhưng một số có cả đất sét, kim loại như mạ kền và sắt.
Ba thiên thạch do tàu vũ trụ của NASA chụp. Trong ảnh bạn có thể thấy các thiên thạch có hình dạng và kích thước rất khác nhau.
Chúng ta có thể tìm hiểu được gì từ thiên thạch?
Vì các thiên thạch hình thành cùng thời điểm với các vật thể khác trong hệ mặt trời của chúng ta nên những viên đá vũ trụ này có thể mang lại cho các nhà khoa học nhiều thông tin về lịch sử của các hành tinh và mặt trời. Các nhà khoa học có thể hiểu về các thiên thạch thông qua việc nghiên cứu các mảnh thiên thạch: những mẩu thiên thạch nhỏ đã bay vào khí quyển của chúng ta và đáp xuống Trái Đất.
Các nhiệm vụ thăm dò không gian của NASA cũng đã tiếp cận và quan sát các thiên thạch. Tàu vũ trụ NEAR Shoemaker đã đậu trên Eros, một thiên thạch gần Trái Đất, năm 2001. Sau đó, tàu vũ trụ Dawn (Rạng Đông) đã bay tới vành đai thiên thạch năm 2011 để quay quanh và nghiên cứu thiên thạch lớn thứ hai ở đó, Vesta. Vesta rất lớn giống như một hành tinh nhỏ. Năm 2012 tàu Dawn rời Vesta và và đi vào quỹ đạo của quanh thiên thạch lớn nhất vành đai này, hành tinh lùn Ceres.
Năm 2016, NASA phóng tàu vũ trụ OSIRIS-REx để nghiên cứu một thiên thạch gần Trái Đất có tên Bennu và mang về Trái Đất một mẫu vật từ thiên thạch này!
