Các nhà thiên văn học có thể đã tìm thấy một vật thể lớn ẩn núp ngoài sao Diêm Vương - một vật thể bí ẩn có thể là Hành tinh số 9 khó nắm bắt. Sau nhiều năm suy đoán, dữ liệu mới từ các vệ tinh hồng ngoại mạnh mẽ gợi ý về một hành tinh khổng lồ ở xa trong Hệ Mặt trời.
Hình minh họa 3D về một ngôi sao rực sáng trong không gian. Nguồn: Shutterstock | The Daily Galaxy -- Kênh Great Discoveries.
Một nhóm các nhà thiên văn học Đài Loan đã phát hiện ra bằng chứng đầy hứa hẹn cho thấy sự tồn tại của Hành tinh số 9 , một hành tinh được cho là nằm ngoài Sao Diêm Vương ở vùng xa xôi của Hệ Mặt Trời . Khám phá tiềm năng mới này, dựa trên dữ liệu từ Vệ tinh Thiên văn Hồng ngoại (IRAS) và AKARI , một vệ tinh hồng ngoại của Nhật Bản, có thể đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc xác nhận sự tồn tại của hành tinh bí ẩn này.
Hành tinh thứ 9 là gì?
Khái niệm về Hành tinh số 9 đã được suy đoán trong nhiều năm để giải thích các dị thường hấp dẫn được quan sát thấy trên quỹ đạo của các vật thể trong Vành đai Kuiper, một khu vực bên ngoài Sao Hải Vương. Những dị thường này, chẳng hạn như sự tập trung của các vật thể ngoài Sao Hải Vương (TNO) và độ nghiêng quỹ đạo của chúng, đã khiến các nhà thiên văn học đề xuất sự tồn tại của một hành tinh khổng lồ, vô hình, có tác động hấp dẫn. Hành tinh số 9 được cho là một hành tinh giống Sao Hải Vương, có thể bao gồm khí và băng, với khối lượng gấp từ bảy đến 17 lần Trái Đất.
Bất chấp những giả thuyết này, chưa có quan sát trực tiếp nào về Hành tinh số 9 được thực hiện, chủ yếu là do khoảng cách cực xa của nó với Mặt Trời. Khoảng cách này, ước tính khoảng 300 Đơn vị Thiên văn (AU) (một AU là khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời), đặt hành tinh giả thuyết này xa hơn Sao Hải Vương rất nhiều - ít nhất gấp mười lần khoảng cách từ Sao Hải Vương đến Mặt Trời. Do khoảng cách lớn này, hành tinh này sẽ phản xạ rất ít ánh sáng Mặt Trời, khiến nó gần như vô hình đối với các kính thiên văn thông thường.
Vai trò của dữ liệu hồng ngoại
Trong quá trình tìm kiếm Hành tinh 9, thách thức nằm ở việc phát hiện một vật thể ở xa như vậy. Vì hành tinh này khá mờ nhạt và không thể nhìn thấy trong quang phổ khả kiến, các nhà thiên văn học đã chuyển sang sử dụng dữ liệu hồng ngoại để định vị nó. Bức xạ hồng ngoại do chính hành tinh phát ra dễ phát hiện hơn nhiều so với ánh sáng mặt trời phản chiếu. Đây là lý do tại sao các nhà thiên văn học tập trung vào các quan sát hồng ngoại từ IRAS và AKARI .
IRAS (Vệ tinh thiên văn hồng ngoại) là kính viễn vọng không gian đầu tiên thực hiện khảo sát hồng ngoại toàn bầu trời, được phóng vào năm 1983. Kính viễn vọng này thu thập dữ liệu về các nguồn hồng ngoại trên khắp bầu trời.
AKARI, được phóng vào năm 2006, là vệ tinh hồng ngoại của Nhật Bản tiếp tục sứ mệnh này, quan sát bầu trời bằng bước sóng hồng ngoại xa.
Cả hai vệ tinh đều thu thập dữ liệu trên một vùng rộng lớn của bầu trời, trong đó IRAS khảo sát từ năm 1983 đến năm 1986 và AKARI thu thập dữ liệu từ năm 2006 đến năm 2009. Dữ liệu thu thập được từ các sứ mệnh này đã hình thành nền tảng cho nghiên cứu gần đây do nhà thiên văn học người Đài Loan Terry Long Phan và các đồng nghiệp của ông thực hiện.
Hai cuộc khảo sát hồng ngoại, IRAS ở bên trái, AKARI ở bên phải, với vị trí của Hành tinh 9 tiềm năng được đánh dấu trên mỗi cuộc khảo sát. Nguồn: Phan et al (2025).
Cuộc tìm kiếm hành tinh thứ 9
Trong nghiên cứu gần đây của họ, được đăng trên tạp chí BBC Skyatnight, Terry Long Phan, với sự hỗ trợ của nhóm nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Thanh Hoa ở Đài Loan, Nhật Bản và Úc, đã sàng lọc dữ liệu hồng ngoại từ cả hai sứ mệnh. Mục tiêu của họ là tìm kiếm bất kỳ chuyển động nào trên bầu trời của các vật thể xa xôi có thể tương ứng với Hành tinh số 9. Vì bất kỳ vật thể nào ở xa Mặt trời như vậy sẽ di chuyển rất chậm, họ tập trung vào việc xác định các vật thể có chuyển động nhẹ theo thời gian.
Sử dụng phần mềm để phân tích dữ liệu, nhóm nghiên cứu đã xác định được 13 nguồn ứng viên - các nguồn hồng ngoại đã dịch chuyển trên bầu trời giữa các lần quan sát của IRAS và AKARI . Sau khi kiểm tra thủ công cẩn thận, chỉ còn lại một cặp ứng viên dường như phù hợp với hình dạng của một vật thể giống hành tinh di chuyển chậm. Vật thể được đề cập đã di chuyển 47,5 phút cùng trong 23 năm giữa hai lần khảo sát, tức là khoảng 1,5 lần chiều rộng của Mặt Trăng tròn.
Chuyển động này phù hợp với tốc độ dự kiến của một vật thể quay quanh Mặt Trời ở khoảng cách hơn 300 AU. Nếu đây thực sự là Hành tinh số 9, nó sẽ phù hợp với một hành tinh chuyển động chậm, mờ nhạt nằm ở vùng ngoài cùng của Hệ Mặt Trời.
Chúng ta biết gì về vật thể này?
Vật thể được phát hiện phù hợp với tiêu chuẩn mà các nhà thiên văn học mong đợi ở một Hành tinh số 9. Với khối lượng ước tính gấp từ bảy đến 17 lần Trái Đất, vật thể này sẽ là một hành tinh băng khổng lồ, có thành phần tương tự Sao Hải Vương hoặc Sao Thiên Vương . Nhiệt độ trong vùng không gian này cực kỳ lạnh, ước tính nhiệt độ của vật thể khoảng -200 độ C.
Bất chấp bằng chứng đầy hứa hẹn này, khám phá này vẫn chưa mang tính chắc chắn. Hiện tại, vật thể này mới chỉ được quan sát tại hai điểm khác nhau trên quỹ đạo của nó. Để xác minh chính xác danh tính của vật thể, cần có các quan sát tiếp theo. Một bước quan trọng tiếp theo là sử dụng DECam (Máy ảnh Năng lượng Tối), đặt tại Kính viễn vọng Victor M. Blanco ở Chile. Thiết bị có độ nhạy cao này có thể giúp các nhà thiên văn học theo dõi chuyển động của vật thể và tinh chỉnh hiểu biết của họ về quỹ đạo của nó.
Nguồn: dailygalaxy
